Słowa klucz: ortofotomapa, NMT, true orto
Jednym z najbardziej popularnych produktów fotogrametrycznych jest ortofotomapa. Stanowi warstwę, która jest kartometryczna jak każda mapa, posiadając równocześnie walory zdjęcia. Ma zastosowanie w wielu dziedzinach zaczynając od geodezji, przez planowanie przestrzenne i kończąc na turystyce. [1]
Ortofotomapa – jest to rodzaj mapy, która powstaje poprzez przetworzenie zdjęć fotogrametrycznych do rzutu ortogonalnego (prostokątnego) z uwzględnieniem parametrów orientacji wewnętrznej oraz zewnętrznej kamery i nachylenia terenu. [2]
Cechy ortofotomapy:
Plusy
- Dokładność – Punkty na mapie odzwierciedlają współrzędne w terenie z dużą dokładnością.
- Rzeczywistość – Przedstawia rzeczywiste i aktualne odwzorowanie terenu.
- Bez zniekształceń – Pozbawiona jest błędów związanych z perspektywą kamery, ukształtowaniem terenu, czy krzywizny ziemi.
- Jednolita skala – Wszystkie obiekty przedstawione są w tej samej skali.
- Szczegółowość – Dzięki dużej rozdzielczości zdjęć można dostrzec wszelkie szczegóły terenowe.
- Wszechstronność – Posiadają wiele różnych zastosowań w wielu dziedzinach.
Minusy
- Elementy przysłaniające inne – elementy takie jak drzewa będą zasłaniać elementy znajdujące się pod nimi. Podobna sytuacja ma miejsce na np. polach uprawnych, gdzie zboże przysłania całą ziemię i w takim miejscu numeryczny model terenu utworzony na podstawie chmury punktów wydobytej ze zdjęć będzie błędnie stworzony, ponieważ powierzchnia po chmurze punktów ze zdjęć uzyska wysokości widocznych obiektów: korony drzew, góry roślinności.
- Aktualność – zależy ona w większej mierze od tego kiedy na danym obszarze zostaną dokonane jakieś zmiany, np. zostanie wyburzony budynek wówczas ortofotomapa nie jest już aktualna.
Proces powstawania ortofotomapy:
– Zaplanowanie i wykonanie nalotu o odpowiednich parametrach niezbędnych do otrzymania jakościowej ortofotomapy.
– Przygotowanie w terenie punktów kontrolnych znajdujących się w granicach naszego nalotu.
– Stworzenie NMT, NMPT lub hybrydy obydwu w zależności od pokrycia terenu, poziomu zurbanizowania, a nawet wysokości budynków na danym obszarze. Jest ono dostosowywane indywidualnie w razie potrzeb. Powstają one na podstawie chmury punktów otrzymanej z lidaru lub stworzonej na podstawie zdjęć z nalotu.
– Poddanie zdjęć ortorektyfikacji, czyli przekształcenie zdjęć z uwzględnieniem wszelkich zniekształceń aby otrzymać obrazy, na których wszystkie punkty odpowiadają rzeczywistym współrzędnym w układzie geograficznym.
– Mozaikowanie, polega na łączeniu poszczególnych zdjęć lotniczych w jedną całość. Na tym etapie eliminowane są wszelkie różnice w kolorach i jasności poszczególnych zdjęć, jak i ich nakładanie się.
– Georeferencjonowanie – umieszczenie ortofotomapy w odpowiednim układzie państwowym.
– końcowa kontrola jakościowa i publikacja. [4]
Proces powstawania ortofotomapy:
– Zaplanowanie i wykonanie nalotu o odpowiednich parametrach niezbędnych do otrzymania jakościowej ortofotomapy.
True orto”, czyli „prawdziwa” ortofotomapa – różni się od zwykłej ortofotomapy jednym kluczowym elementem – powierzchnią odniesienia. Jest ona pozbawiona przesunięć radialnych wynikających z rzutu środkowego dla obiektów wystających powyżej numerycznego modelu terenu (NMT), na podstawie, którego powstaje podstawowa ortofotomapa. Wyeliminowano je stosując dużą rozdzielczość przestrzenną numerycznego modelu pokrycia terenu. Dzięki temu przykładowo dachy budynków są we właściwym położeniu, a nie przesunięte, „pochyone”. [3]
Zastosowanie:
- Materiał pomiarowy – w uzasadnionych sytuacjach i w odniesieniu tylko do niektórych elementów baz EGiB i BDOT500, tworzenie map wysokościowych
- Materiał poglądowy – dla wizualizacji, sprawdzania aktualności danych, przedstawianie danych geoprzestrzennych, monitorowanie zmian środowiskowych lub postępów prac dużych inwestycji.
- Inne – wykrywanie samowoli budowlanej, nielegalnych wysypisk, odtwarzanie przez policje miejsca wypadku itp. [2]
Ortofotomapy są nieocenionym przekaźnikiem informacji przestrzennych wymagających precyzyjnych danych sytuacyjno – wysokościowych. Dzięki temu mocno wypchają z rynku mapy wektorowe, lub służą jako baza do stworzenia bardzo dobrze oddającej usytuowanie przestrzenne obiektów mapy zasadniczej. Sposób /pozyskiwania danych, jak i same ich opracowanie wymagają stosunkowo mało czasu oraz nakładu pracy.
[1] „Ortofotomapa w terenach miejskich” – Borowiec N. , Zabrzeska-Gąsiorek B. https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-AGH5-0008-0010
[2] „Po co nam dziś ortofotomapa” – Krzysztof Bakuła https://sigma-not.pl/publikacja-104359-po-co-nam-dzi%C5%9B-ortofotomapa?-przeglad-geodezyjny-2017-3.html
[3] „„Prawdziwa” ortofotomapa” – Krzysztof Bakuła https://www.sigma-not.pl/publikacja-132451-%E2%80%9Eprawdziwa%E2%80%9D-ortofotomapa-przeglad-geodezyjny-2021-7.html
[4] https://geoportal360.pl/blog/ortofotomapa-jak-powstaje-i-do-czego-sluzy
